مصاحبه سابا با البرزدماکاران

مصاحبه سازمان بهره وری انرژی ایران (سابا) با مدیر عامل شرکت

 

آبسردکن آنی راه کار صرفه جویی انرژی و پیکسایی در بخش اداری ـ عمومی

گفتگو با میرحمید محمدگاهی مخترع آبسردکن آنی

آبسردکن آنی از معدود دستگاههاییست که  توسط یک مخترع ایرانی به ثبت جهانی رسیده ،تجاری سازی شده و به تولید انبوه رسیده است این دستگاه در سال 1386 اختراع شد و به ثبت رسید . مشکلات بهداشتی ناشی از مخزن آب آشامیدنی در آبسردکنهای قدیمی سبب گردید میرحمید محمدگاهی با 35 سال تجربه در صنعت سرمایش به اختراع دستگاه آبسردکنی بیندیشد که بدون مخزن آب آشامیدنی ، آب را خنک نماید . علاوه بر این مصرف بالای انرژی و عدم توانایی در ارائۀ آب سرد به صورت پیوسته از دیگر معایب دستگاههای قدیمی بود که باید بر طرف می گردید. در آبسردکن آنی با حذف مخزن آب آشامیدنی 80% در مصرف برق صرفه جویی می شود و هر دستگاه پتانسیل 6/3 کیلو وات پیکسایی را نیز دارا می باشد . ارائۀ پیوسته آب خنک موجب شده است این دستگاه مورد استقبال مصرف کنندگان قرار گیرد و 3000 آبسردکن آنی در کشور پس از گذشت 4 سال از اختراع این دستگاه گواه این ادعاست. فرودگاهها،ترمینالها، ایستگاههای راه آهن، مترو،دانشگاهها،ادارات ، اماکن تفریحی،ورزشی،متبرکه و....

 از جمله مکانهایست که آبسردکن آنی مورد مصرف دارد . نظر به موفقیت این اختراع و رسالت سازمان در معرفی محصولات کم مصرف و پربازده بر آن شدیم با مخترع این دستگاه میرحمید محمدگاهی به صحبت بنشینیم :

 1-  چرا به اختراع آبسردکن پرداختید ؟

  گام اول در هر اختراعی،شناسایی نیاز است . ایستگاه راه آهن تهران سالیانه پذیرای عدۀ زیادی از هموطنان می باشد . در آن سالها دستگاههای نصب شده در ایستگاه راه آهن تهران  نمی توانست به طور پیوسته آب خنک ارائه نماید بدین ترتیب پس از مراجعه به آبسردکن فقط چند نفر اول آب خنک می نوشیدند . از طرفی آلودگیهای مربوط به مخزن آب آشامیدنی معمولاً مصرف کنندگان از جمله خودم را از نوشیدن آب خنک منصرف می نمود . و این همه در حالی بود که دستگاههای قدیمی از سیستم سرمایش پرمصرفی نیز برخوردار بوده و عمدتاً ایزولاسیون مناسبی نداشتند . بدین ترتیب با پشتوانۀ سالها تجربه در صنعت سرمایش با اختراع و ساخت آبسردکن آنی موفق به حل معضلات ذکر شده گردیدم .

 2- مگر استفاده از مخزن چه مشکلاتی در پی داشت ؟

 نگهداری آب در هر ظرف سرباز سبب می گردد کلر که جهت گندزدایی به آن تزریق شده به صورت گاز خارج گردد و به مرور زمان ، مخزن به محل مناسبی برای رشد و نمو انواع و اقسام میکروبها،باکتریها،میکروارگانیزمها تبدیل شود  .همچنین انباشت رسوبات در مخزن و افزایش املاح آب از دیگر مشکلات استفاده از مخزن در آبسردکن می باشد . که در نسل جدید با حذف مخزن این مشکلات برطرف گردید .قابل ذکر است در مواردی حتی مشاهده شده بود جانوران نظیر سوسک و موش به داخل مخزن وارد شده و به دام افتاده اند و متاسفانه به علت عدم دسترسی به داخل مخزن مسئولین امر از موضوع مطلع نشده اند تا زمانی که مسیر آب خروجی مسدود گردیده است.

 3ـ آبسردکن آنی چگونه می تواند در مصرف انرژی صرفه جویی نماید؟

 دستگاههای قدیمی از یک مخزن آب آشامیدنی تشکیل شده است که لوله های اواپراتور به دور آن پیچیده شده است این سیستم در سال 1937 ابداع گردیده است سطح تماس لوله های اواپراتور با مخزن بسیار ناچیز است و باعث کاهش نرخ انتقال حرارت شده است . بدین ترتیب اواپراتور چنین دستگاههایی بیشتر با هوا تبادل می کند . در آبسردکن آنی اواپراتور بوسیله سیال عامل دوم کاملاً احاطه شده و از این رو اتلافات حرارتی به حداقل رسیده است از طرفی این دستگاه در ساعات کم باری شب با استفاده از گرمای نهان ذوب یخ اقدام به ذخیره انرژی به صورت برودت می نماید و در طول روز برودت ذخیره شده را جهت خنک نمودن آب آشامیدنی به کار می برد . بدین ترتیب در آبسردکن آنی لزومی برای برابری توان حرارتی وارده و توان سرمایش دستگاه وجود ندارد زیرا پیک انرژی حرارتی مورد نیاز از محل انرژی ذخیره شده تامین می گردد . به تناسب کمتر شدن توان سیستم سرمایش در این دستگاه اتلافات نیز کاهش چشمگیری یافته است .

 

4 ـ پتانسیل صرفه جویی انرژی آبسردکن آنی چقدر است ؟

بر اساس آزمایشات انجام شده با جایگزینی هر دستگاه آبسردکن آنی به جای دستگاه قدیمی به میزان 6111 کیلووات ساعت صرفه جویی در مصرف انرژی محقق می گردد. این در حالیست که بیش از 600 هزار دستگاه آبسردکن در کشور مورد مصرف دارد که از این میان می توان به آبسردکنهای مورد نیاز 70 هزار ساختمان اداری 88 هزار مدرسه در استانهای گرمسیر ،83 هزار واحد صنعتی،44 هزار مرکز درمانی،33 هزار اماکن ورزشی و 70هزارمسجد در کشور اشاره نمود . بر اساس برآوردهای انجام شده اگر سالانه تنها به میزان 10 هزار دستگاه آبسردکن آنی جایگزین گردد بیش از 61 هزار مگاوات ساعت صرفه جویی در سال محقق می گردد . در حال حاضر با گذشت 4 سال از اختراع این محصول 3 هزار دستگاه تولید و به بهره برداری رسیده است .

 5 ـ در مورد پیکسایی چه میزان پیکسایی با استفاده از این دستگاه امکان پذیر است؟

ــ آبسردکن آنی می تواند در ساعات اوج مصرف برق سیستم سرمایش خود را به عنوان عمده مصرف کننده انرژی خاموش نموده و فقط با استفاده از انرژی ذخیره شده به خنک نمودن آب مصرفی بپردازد . این عمل به کمک تایمری که برروی دستگاه تعبیه شده  میسر می گردد اتفاقاً زمان اوج مصرف برق آبسردکنها با پیک مصرف برق روز در کشور همزمان است و نیروگاههای جدید عمدتاً جهت تامین نیاز پیک روز احداث می گردد . بر اساس آزمایشات صورت گرفته با جایگزینی 10 هزار دستگاه آبسردکن آنی لزوم احداث یک نیروگاه  47 مگاواتی برطرف می گردد . هزینه احداث چنین ظرفیت نیروگاهی بیش از 20 میلیون دلار است .

 

6 ـ آیا واقعاً تا به حال در دنیا کسی به ساخت چنین دستگاهی فکر نکرده است ؟

همانطور که در ابتدا عرض کردم اختراع با شناسایی نیاز آغاز می شود . در کشورهای خارجی مردم عمدتاً از آب معدنی استفاده می نمایند لذا نیاز به آبسردکنهای آب آشامیدنی با این ظرفیت احساس نمی شود . البته به تازگی با توجه به مشکلات زیست محیطی ناشی از پسماند بطریها ، کشورهای غربی نیز به سمت استفاده از آبسردکنهای بدون بطری روی آورده اند . در هر صورت پتنت آبسردکن آنی اخیراً پس از طی مراحل دقیق و طولانی جستجو و بررسـی توسـط سازمان جهـانی مالکیت فکری ( دفتر بین المللی ژنو ) انتشـار یافتـه است.این سـازمان     (WIPO: World Intellectual properties offices  ) زیر مجموعه سازمان ملل متحد بوده و وظیفه حمایت از اختراعات را تحت ماهده PCT بر عهده دارد . شایان ذکر است درخواست ثبت پتنت فقط برای اختراعاتی که سه شرط تازگی ، گام ابتکاری و کاربرد صنعتی را دارند مورد پذیرش قرار می گیرد . مراحل بررسی به Search (جستجو) مشهور است که به بررسی سه شرط بالا می پردازد .

 

7 ـ به نظر شما این دستگاه ، اختراع موفقی محسوب می شود ؟

البته معیارهای موفقیت در زمینه های مختلف متفاوت تعریف می شود ، اما در زمینه اختراعات اجماع عمومی بر این امر دلالت دارد که مهمترین معیار برتری و موفقیت اختراعات سطح کاربرد آن است . برای مثال چرخ مهمترین اختراع بشر است صحت این امر با توجه به فراوانی کاربرد این اختراع مبرهن است یا اختراع لامپ که توسط ادیسون صورت گرفت از این لحاظ مطرح است که طی سالیان متمادی روشنی بخش منازل میلیاردها نفر بوده و هست . در مورد آبسردکن آنی با توجه به اینکه فقط 4 سال از اختراع این دستگاه می گذرد و در حالیکه که علی رغم وعده های مسئولین امر تا به حال کوچکترین مساعدت مالی یا حمایت معنوی از این دستگاه صورت نگرفته است تولید و عرضه 3000 دستگاه آبسردکن آنی در کشور در نوع خود موفقیت بزرگی محسوب می شود ؛ چرا که این دستگاهها در سراسر کشور به میلیونها نفر خدمت می نماید . البته همانطور که گفتم در صورت مساعدت و حمایت مسئولین مسلماً امروزه می توانستیم شاهد موفقیتهای چشمگیرتر این اختراع باشیم.

 8ـ چه نوع حمایتهایی را از مسئولین انتظار داشتید ؟

مساعدت و پشتیبانی مالی از اختراعات در همه دنیا مرسوم است . در کشور ما نیز بنیاد ملی نخبگان با پرداخت 4-3 میلیون وام به نخبگان مبادرت به این امر می ورزد که مسلماً در مورد این اختراع با توجه به حجم سرمایه گذاریهای لازم کاربردی ندارد . در مورد حمایتهای معنوی نیز می توان به معرفی و شناساندن دستگاه به مصرف کنندگان اشاره نمود ، که آن نیز صورت نگرفته است . با توجه به اینکه طیف وسیعی از مشتریان دستگاه آبسردکن ادارات ، ارگانها و اماکن عمومی و دولتی هستند ، معرفی و ترویج استفاده ار آبسردکن آنی می تواند مثمر ثمر بوده و پتانسیل عظیمی از صرفه جویی انرژی را برای کشور فعال نماید .

 9 ـ در راه تکامل و پیشرفت این دستگاه پس از اختراع چه اقداماتی انجام داده اید ؟

در دستگاههای آبسردکن آنی که امروزه به بازار عرضه می شود علاوه بر مشکل ظاهری دستگاه اصلاحاتی نیز صورت گرفته است . البته اساس عملکرد دستگاه تغییر نکرده است ، اما دستگاه از لحاظ صرفه جویی انرژی ، قابلیت پیکسایی و مسائل ارگونومیک بهبود یافته است . همچنین دستگاههای اولیه در ظرفیتهای بالا در مدلهای 6،8، 10، 12 شیر ساخته می شد که فقط در اماکن عمومی فوق العاده شلوغ مورد مصرف داشت . مدلهای دو شیر و چهار شیر با بدنه پلیمری ، ظاهری متفاوت ، ظرفیت کمتر و استفاده عمومی تر بعداً ساخته شد . البته مسائلی از این دست در بخش تحقیق و توسعه (R&D) شرکت البرزدماکاران انجام می شود که با رضایت مصرف کنندگان نیز همراه بوده است .

 10 ـ با چه موانعی در راه پیشرفت این اختراع روبرو بوده اید ؟

در ابتدای امر با توجه به اینکه اماکن اداری از تعرفه برق ارزان بهره می بردند تمایلی برای استفاده از آبسردکن آنی با توجه به مصرف برق کمتر آن وجود نداشت و ارائه پیوسته آب خنک بهداشتی بیشتر مد نظر خریداران بود. البته واقعی شدن قیمت برق در سال گذشته برای دولتیها تا حدودی سبب شده است مصرف انرژی تا حدودی ملاک عمل قرار گیرد . از دیگر موانع این راه می توان به عدم وجود استاندارد انرژی برای آبسردکنها اشاره کرد که لزوم تعریف آن آشکارا احساس می گردد .

 11 ـ در پایان اگر نکته خاصی مد نظر دارید بفرمایید .

در اینجا جا دارد از جناب آقای مهندس مهذب ترابی مدیریت محترم سابا، جناب آقای مهندس سجادی معاونت محترم آموزش و بهینه سازی مصرف انرژی سابا و کلیه کارشناسان محترم سابا و آزمایشگاه ملی صرفه جویی که زحمات فراوانی را طی انجام  آزمایشات بر روی آبسردکن آنی و دستگاههای قدیمی متقبل شده اند تشکر و قدردانی نمایم ، مسلماً لبخند زیبای آن کودک خوزستانی که از آبسردکن آنی آب سالم ، بهداشتی و خنک می نوشد تنها متعلق به من نیست و کلیه دست اندرکاران و افرادی که در راه گسترش استفاده از این دستگاه تلاش نموده اند در این امر سهیمند .