تأثیر عوامل ارگونومیک محیط کار بر اجرای سیستم مدیریت کیفیت
عـدم توجـه به اصـول ارگونومی و رعایـت نکـردن آنها در محـیط کار، هزینه هـای بسیار زیادی را هم برای کـارفرما و هم برای کارکنان بدنبال خواهد داشت و موجب کاهش کارآیی و کیفیت می گردد.
از طرفی با توجه به اینکه طی سالیان گذشته و تحقیقات انجام شده، نقش حیاتی ارگونومی در کاهش ناراحتی های عضلانی - اسکلتی، افزایش بهره وری، بهبود کیفیت، زندگی کاری، ایمنی و کارآیی کلی سازمان مشخص تر شده و متخصصین ارگونومی نیز با بهینه کردن تناسب بین انسان - ماشین و محیط، کارآیی سیستم ها را بهبود بخشیده اند.
می
توان گفت توجه به ارگونومی از حد یک ابزار فراتر رفته و به یک استراتژی
جهت بهبود بهره وری سیستم، ایجاد کار مناسب، پیشگیری از حوادث و بیماری های
ناشی از کار و بهبود راندمان و عملکرد انسان تبدیل شده است و دیگر نسل
جدید ارگونومی مستقل از ملاحظات سازمانی و سیستم مدیریتی نمی تواند وجود داشته باشد. پس در این تحقیق سعی شـده اسـت به بررسـی جنبه های مختـلف تاثیـر گـذاری ارگـونومی شـامل «فیزیولوژی کار، بیومکانیک شغلی، روان شناسی مهندسی، آنتروپومتری» بر نظام کیفیت و بهره وری بپردازد. سپس مدیریت کیفیت جامع مبتنی بر استاندارد سری ISO 9000
را خاستـگاه سـازمان های پیشرو معرفی می کند. در همین راسـتا با شناخته
شـدن جنبه های ارگونـومی به تاثیر گذاری آن بر اجرای سیستم مدیریت کیفیت
جامع مبتنی بر استاندارد ایزو 2008 :9001 می پردازد و رعایت این اصول را در اجرای سیستم مدیریت کیفیت جامع مبتنی بر استاندارد ایزو 2008 :9001 لازم می داند.
از ایـن رو علـم ارگونومی
از رابطه بین انسان، محیط و ابزار سخن می‌گوید و سعی دارد تا با شناخت
تعامل بین این سه عامل، بیشترین بـهره‌وری را بـرای اهـداف تکـاملی مقـوله
کـار در سیـستم پـیچیده تکنولوژی امروزی آشکار سازد. وظیفه مهم این علم
تعیین کردن این است که کدام قسمت از فشارهای کاری انسان که در وضعیت جدید
ناشی از تغییر شرایط تکنیکی شده است، حذف یا تابع آن وضعیت شود و چگونه
می‌توان از توانایی‌های خاص انسان در این زمینه به بهترین نحو استفاده کرد.
در مـقابـل سـازمـانهایـی که استقـرار استـانـداردهای سـری ««ISO 9000»»
و اخذ گواهی مربوطه را گامی موثر بر پیشبرد اهداف نظام مدیریت کیفیت جامع
دیده‌اند، بسیاری از سازمانها پویایی لازم را در این حرکت خود احساس
ننموده‌اند.
2- ارگونومی
تعـریف رسمـی ارگونومـی که به وسیله انجمن ملی ارگونومـی
«IEA» تایید شده است به شرح زیر مـی‌باشد: ارگونومی یا «فاکتورهای
انسانی» اصول علمـی مرتبط با فهم تعامل بیـن انسان و سـایر عنـاصر یـک
سیستم است و همچنین حـرفه‌ای اسـت کـه شامل تئوری‌ها، اصول و داده‌ها و
روشها برای طراحی مطابق با بهینه‌سازی آسـایـش و رفـاه افـراد و عملـکرد
کـامـل سیستم مـی‌باشـد. واژه ارگـونومـی
آمیزه‌ای از دو واژه یونانی ارگـو «به معنی کار» و نوموس «به معنی قانون»
است. در آمریکا، مهندسی عوامل انسانی یا عوامل انسان مترادف واژه
ارگـونومـی دانسته شده است. ارگـونومـی در اروپا، ریشه در فیزیولوژی
کـار، بیومکانیک و طـراحی ایستگاه کـار دارد. در حالی که عـوامل انسانی
آمریکاییان، از فیزیولوژی تجـربی سـرچشمه گـرفته، بر عملکرد انسانی و طراحی
سامانها متمرکز است. حرفه عوامل انسانی در دوران پس از جنگ جهانی دوم زاده
شد.
پیشرفت تکـنولوژی و اتوماتیک شـدن ابزار و وسایل با پیشرفت در
زمینه ارگـونومـی همـراه نبوده است. بیماری‌های مـهمـی که در زمینه
ارگونومـی مـطرح است، ناتـوانایی‌های جـراحتی شـدید اسـت که شامـل صدمـات
اسکـلتی ـ ماهیـچه‌ای و سیستم عصـبی مـی‌باشـند و از در معرض قرار گرفتن
ضرباتی مثل حرکات مربوط به مچ و کمر، به صورت تکـراری بـه وجـود مـی‌آیند.
این صـدمات یا کـارهایی که با دست انجام مـی‌شوند و در دفاتری که کارها به
صورت اتوماتیک انجام مـی‌شود رایج هستند که بیشتر به دلایل زیر مـی‌باشد:
حالتهای بد بدنی
حالتهای بدنی ثابت
نیاز به نیروی زیاد از حد برای انجام کار
حرکات تکراری با تعـداد زیـاد
مدت زمان ناکـافی برای استـراحت بین حرکـات تکراری ارتعاشات
دمای سرد .
